اینولین چیست؟ هرآنچه باید درباره این ماده بدانید

اینولین چیست؟

اینولین یک نوع فیبر محلول در آب است که به عنوان یک پلی‌ساکارید ذخیره‌ای توسط بیش از 36,000 گونه گیاهی تولید می‌شود. این ماده جزء دسته‌ای از کربوهیدرات‌های غیرقابل هضم به نام فروکتان‌ها قرار می‌گیرد و به عنوان یک پری‌بیوتیک شناخته می‌شود، یعنی یک نوع فیبری که در معده هضم یا جذب نمی‌شود بلکه در روده باقی می‌ماند و به رشد باکتری‌های مفید کمک می‌کند​¹​.

اینولین از منابع غذایی مختلفی مانند آرتیشوی اورشلیم، ریشه شیکوری، پیاز، سیر، جو و دالیا به دست می‌آید و اغلب در صنعت غذا به عنوان ماده خام برای تولید اینولین استفاده می‌شود​²​. اینولین به خاطر خواص فیبری‌اش با بهبود سلامت گوارشی و کمک به کنترل دیابت مرتبط دانسته شده است​³​.

جهت خرید اینولین از شرکت مواد شیمیایی شیمی سنتر کلیک کنید

ساختار شیمیایی اینولین

اینولین یک پلی‌ساکارید ذخیره‌ای است که از زنجیره‌های خطی فروکتوز تشکیل شده است که از طریق پیوندهای بتا-2,1 گلیکوزیدی به یکدیگر متصل شده‌اند. در انتهای زنجیره‌ی اینولین، یک واحد گلوکز از طریق یک پیوند سوکروز-نوع متصل می‌شود. میزان واحدهای فروکتوز می‌تواند متغیر باشد، اما به طور معمول از دو تا بیش از شصت واحد فروکتوز در یک زنجیره یافت می‌شود. درجه پلیمریزاسیون (DP) یعنی تعداد واحدهای تکرار شونده در یک پلیمر، می‌تواند بر خواص فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی اینولین تأثیر بگذارد.

به طور خلاصه، ساختار شیمیایی اینولین عبارت است از:

• یک زنجیره خطی از واحدهای فروکتوز،
• پیوندهای بتا-2,1 گلیکوزیدی که واحدهای فروکتوز را به هم متصل می‌کنند،
• و یک واحد گلوکز در انتها که زنجیره را شروع می‌کند.

این ساختار باعث می‌شود که اینولین به راحتی در آب حل شود و خواص پری‌بیوتیکی داشته باشد. اینولین به عنوان فیبر محلول در رژیم غذایی انسان دارای اهمیت زیادی است و می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت دستگاه گوارش و عملکرد میکروبیوم روده داشته باشد.

فرمول شیمیایی اینولین

فرمول شیمیایی اینولین دقیق و ثابت نیست چرا که اینولین می‌تواند به صورت زنجیره‌های مختلفی از واحدهای فروکتوز با درجه‌های متفاوتی از پلیمریزاسیون وجود داشته باشد. با این حال، ساختار کلی اینولین را می‌توان با فرمول ساده شده‌ای نشان داد:

(C6​H10​O5​)n​

که در آن $n$ تعداد واحدهای فروکتوز در زنجیره پلی‌ساکاریدی را نشان می‌دهد و معمولاً بین 2 تا 60 متغیر است. این فرمول نشان‌دهنده‌ی واحدهای تکراری فروکتان است که از واحدهای فروکتوز تشکیل شده‌اند و با یک واحد گلوکز در انتها تکمیل می‌شوند.

از این ماده چه استفاده هایی میشود؟

اینولین به دلیل خواص منحصر به فردش در زمینه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1. بهبود سلامت گوارشی: به عنوان یک فیبر محلول، اینولین به رشد باکتری‌های مفید در روده کمک کرده و می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارشی و مدیریت شرایطی مثل یبوست کمک کند​¹​.
2. کنترل دیابت: تحقیقات نشان داده‌اند که اینولین ممکن است به کنترل سطح قند خون کمک کند، که این موضوع برای افراد مبتلا به دیابت اهمیت دارد​²​.
3. جایگزین چربی و شیرین‌کننده: به دلیل بافت و طعم خاصی که دارد، گاهی اوقات به عنوان جایگزینی برای چربی یا به عنوان شیرین‌کننده در محصولات غذایی استفاده می‌شود​³​.
4. تولید مکمل‌های غذایی: به دلیل ویژگی‌های پری‌بیوتیکی، اینولین به عنوان ماده‌ای فعال در مکمل‌های غذایی به کار برده می‌شود تا سلامت دستگاه گوارش و تعادل فلور روده‌ای را تقویت کند.
5. کاربردهای فرآورده‌های لبنی: در برخی محصولات لبنی مثل ماست، برای بهبود بافت و افزودن خواص فیبری به کار می‌رود.

فواید استفاده از اینولین

1-سلامت روده

به دلیل توانایی تحریک رشد باکتری‌های مفید مانند بیفیدوباکتری‌ها به عنوان یک پروبیوتیک طبقه‌بندی می‌شود. افزایش تعداد باکتری های خوب در روده شما می‌تواند به کاهش تعداد باکتری‌های بد که می‌تواند منجر به انواع علائم از جمله التهاب و کاهش جذب مواد مغذی شود، کمک کند. محققان اکنون در حال کشف نقش روده در متابولیسم، دفاع ایمنی و رفتار هستند. مصرف مقادیر کافی اینولین با تنظیم عادات روده و ارتقاء سلامت روده می‌تواند باعث تقویت سلامت روده شود.

2-کنترل قند خون

برخی از مطالعات حیوانی نشان داده‌اند كه این فیبر با تعدیل پاسخ ایمنی و بهبود سلامت روده می‌توانند از دیابت نوع یك در موش‌ها محافظت کند. علاوه بر این، در یک بررسی منظم و متاآنالیز منتشر شده در ژورنال اروپایی، محققان تعیین کردند که مکمل حاوی فروکتان‌های نوع اینولین (ITF) به کاهش کلسترول بد (LDL) کمک می‌کند.

آنها دریافتند که مکمل ITF به کاهش قند خون ناشتا، کاهش انسولین ناشتا و بهبود کلسترول خوب (HDL) در مبتلایان به دیابت نوع 2 کمک می‌کند. در حالی که محققان معتقدند برای دستیابی به نتیجه نهایی باید مطالعات بیشتری ارائه شود، آن‌ها معتقدند که به طور کلی، مکمل اینولین ممکن است کلسترول و متابولیسم گلوکز را بهبود بخشد.

3-کنترل وزن و کنترل اشتها

فیبر جزء قابل هضم و دارای صفر کالری از کربوهیدرات است که با کند کردن میزان سرعت تخلیه مواد غذایی در معده ما کمک می‌کند تا ما را سیر نگه دارد. اینولین، نوعی فیبر است که با افزایش احساس پر بودن، می‌تواند به کنترل اشتها کمک کند. تصور می‌شود که این امر به دلیل اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه و توانایی آن‌ها در افزایش هورمون‌های سرکوب‌کننده اشتها مانند پپتیدهای شبیه به گلوکاگون رخ می‌دهد.

4-جذب کلسیم

کلسیم یک ماده معدنی مهم است که نقش‌ مهمی در تشکیل استخوان و دندان‌ها، شل شدن و انقباض رگ‌های خونی، کمک به اعصاب، حرکت ماهیچه‌ها و تعادل هورمون‌ها را برعهده دارد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که Inolin ممکن است به جذب کلسیم کمک کند. این اثر ممکن است از نظر دلایل فیزیولوژیکی برای افراد دارای اختلال جذب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.

استفاده از اینولین به عنوان یک ماده موثر در بهبود سلامت و کاربرد آن در صنعت غذا، به تدریج در حال افزایش است و می‌تواند به عنوان یک ماده کلیدی در تولید محصولات سلامت‌محور در نظر گرفته شود.

اینولین در چه گیاهانی است

اینولین در بسیاری از گیاهان، میوه‌ها، غلات و سبزیجات یافت می‌شود. برخی از منابع غنی اینولین عبارتند از:

1. آرتیشوی اورشلیم (Jerusalem artichokes)
2. ریشه‌ شیکوری (Chicory root)
3. پیاز
4. سیر
5. جو
6. گل داوودی (Dahlia)
7. اسفرزه
8. موز
9. تره فرنگی
10. بارهنگ (Burdock)
11. جو دوسر (Oats)
12. سویا (Soybeans)
13. گندم
14. یام وحشی (Wild yams)​¹​​²​.

اینولین به عنوان یک پلی‌ساکارید ذخیره‌ای در این گیاهان وجود دارد و بخش مهمی از ذخایر انرژی آن‌ها را تشکیل می‌دهد. در صنعت غذا، بیشتر از آرتیشوی اورشلیم و ریشه شیکوری برای استخراج اینولین استفاده می‌شود، زیرا این دو منبع غنی از اینولین هستند​²​.

کاربرد اینولین در صنایع غذایی

اینولین در بستنی به عنوان جایگزین چربی

• استفاده از اینولین در بستنی می‌تواند به کاهش میزان چربی تا 2.30% کمک کند. این کاهش می‌تواند منجر به تولید بستنی با چربی کمتر شود که این موضوع برای افرادی که به دنبال محصولات با کالری کمتر هستند مهم است​¹​.
• یک مطالعه دیگر به بررسی اثر اضافه کردن اینولین و جایگزینی بخشی از آن با فیبر سیب بر روی خواص فیزیکوشیمیایی و ارگانولپتیک (حسی) بستنی پرداخته است. این تحقیق همچنین به بررسی بقای باکتری‌های پروبیوتیک در بستنی شیر گوسفند پرداخته که اینولین به عنوان یک پری‌بیوتیک می‌تواند در بهبود فرآیند بقای این باکتری‌ها موثر باشد​²​.
• در یک مطالعه دیگر، اثر اینولین بر خواص فیزیکی و بافتی، میزان چربی و پذیرش حسی بستنی با چربی کاهش یافته به عنوان جایگزین چربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، شکر، خامه زده شده و اینولین به صورت بهینه‌ای مخلوط شده‌اند تا بستنی با چربی کاهش یافته با استفاده از روش سطح پاسخ بهینه سازی شوند​³​.

این داده‌ها نشان می‌دهند که اینولین می‌تواند به عنوان یک جایگزین چربی در بستنی مورد استفاده قرار گیرد و منجر به بهبود خواص بافتی و حسی محصول نهایی شود، که این خود می‌تواند به توسعه بستنی‌های سالم‌تر و با کالری پایین‌تر منجر شود. همچنین امکان استفاده از اینولین به عنوان یک عامل افزایش‌دهنده بقای پروبیوتیک‌ها در بستنی‌ها نیز وجود دارد که می‌تواند به ارتقای ارزش تغذیه‌ای بستنی‌ها کمک کند.

اینولین در بستنی سازی، تولید بستنی با کالری 0%درصد ممکن شد

اینولین به عنوان جایگزین چربی

تولید بستنی با صددرصد چربی با اینولین،در جستجوی روش‌هایی برای تهیه محصولات غذایی سالم‌تر، اینولین به عنوان یک جایگزین چربی در تولید بستنی‌های کم‌چربی مطرح شده است. اینولین، که به صورت طبیعی در بسیاری از گیاهان یافت می‌شود، می‌تواند تا 2.30% از میزان چربی بستنی را کاهش دهد و به افزایش محتوای فیبر کمک کند​¹​.

تحقیقات نشان داده‌اند که اینولین نه تنها چربی را جایگزین می‌کند، بلکه باعث بهبود خواص بافتی و حسی بستنی می‌شود، از جمله افزایش لطافت و همگنی محصول نهایی. بستنی تولید شده با اینولین به عنوان جایگزین چربی، دارای بافتی نرم‌تر و ویسکوزیته بالاتری نسبت به بستنی‌های معمولی است، که این خود تجربه مصرف کننده را بهبود می‌بخشد​²​.

از دیگر مزایای اینولین می‌توان به تأثیر پری‌بیوتیکی آن اشاره کرد که به تقویت باکتری‌های مفید در روده کمک می‌کند و جذب کلسیم را بهبود می‌بخشد، نتیجتاً سلامت استخوان‌ها را تقویت می‌کند​³​.

با توجه به این خواص و تحقیقات انجام شده، اینولین به عنوان یک افزودنی با پتانسیل بالا در صنعت غذایی مطرح است و می‌تواند نقش مهمی در تولید محصولات غذایی نوین و سلامت‌محور ایفا کند.